ანთების უკონტაქტო სისტემა კონტაქტურ-ტრანზისტორული სისტემის
კონსტრუქციული განვითარებაა. მასში კონტაქტიანი მწყვეტარას ნაცვლად
უკონტაქტო სენსორი დგას. ასეთი სქემა ჯერ კიდევ გამოიყენება, მაგ., რუსული
წარმოების ავტომობილებზე. იგი საშუალებას იძლევა, გავზარდოთ ძრავას
სიმძლავრე, შევამციროთ საწვავის ხარჯი და გამონაბოლქვი აირების
ტოქსიკურობა განმუხტვის შედარებით უფრო მაღალი (30000 ვ) ძაბვისა და
საწვავის უკეთ დაწვის ხარჯზე.
ანთების უკონტაქტო სისტემის სქემა:
1-ანთების სანთლები; 2-სენსორ-გამანაწილებელი; 3-გამანაწილებელი; 4-იმპულსების
სენსორი; 5-კომუტატორი; 6-ანთების კოჭა; 7-სამონტაჟო ბლოკი; 8-ანთების რელე; 9-
ანთების გამომრთველი
აქედანვე უნდა აღინიშნოს, რომ ანთების უკონტაქტო სისტემის
მოწყობილობა, იმპულსების უკონტაქტო სენსორისა და ტრანზისტორული
კომუტატორის გარდა, კონტაქტურის მსგავსია. უკონტაქტო სენსორი დაბალი
ძაბვის იმპულსებს ქმნის და კომუტატორს აწვდის. სამი ტიპის უკონტაქტო
სენსორს განასხვავებენ: ჰოლის, იდუქციურსა და ოპტიკურს. ამათგან ყველაზე
გავრცელებულია ჰოლის სენსორი, რომლის მოქმედების პრინციპი ჰოლის
ეფექტზეა დამყარებული. მასში ცილინდრისებული მბრუნავი ეკრანია
გამოყენებული, რომელშიც ჭრილებია ამოღებული.
ანთების უკონტაქტო სისტემის მუშაობის პრინციპი ასეთია:
სენსორ-გამანაწილებლის ლილვით (1) მუხლა ლილვთან დაკავშირებული ჰოლის
სენსორის სიგნალების მიხედვით, კომუტატორი წყვიტავს ანთების კოჭის
პირველად წრედს, რის შედეგადაც კოჭას მეორად ხვეულაში მაღალი ძაბვა
აღიძვრება, რომელიც მაღალი ძაბვის სადენით გამანაწილებლის ცენტრალურ
ელექტროდზე (12) მიდის და გამანაწილებლის როტორთან (9) ერთად მბრუნავ
გარე კონტაქტს (15) გადაეცემა, რომელიც ბრუნვისას რიგ-რიგობით რთავს
გვერდითა ელექტროდებს (10), საიდანაც გამომავალი სადენები ძაბვას ანთების
სანთლებს აწოდებენ. დანარჩენი ყველაფერი ისე ხდება, როგორც ანთების
კონტაქტურ სისტემაში.
უკონტაქტო სენსორი სენსორ-გამანაწილებელში დგება და მასავით მუხლა
ლილვიდან აიძვრება. ჭრილებიანი ეკრანის ბრუნვა მიკროსქემიან
ნახევარგამტარულ ფირფიტაში წყვეტილ სიგნალებს აღძრავს.
ანთების უკონტაქტო სისტემის გადამწოდ-გამანაწილებლის სქემა:
1-ამძრავი ლილვი; 2-კორპუსი; 3-თავსახურის სამაგრი; 4-უკონტაქტო სენსორი; 5-ვაკუუმ-
რეგულატორის კორპუსი; 6-დიაფრაგმა; 7-წევის ბერკეტი; 8-ცენტრიდანული
რეგულატორის საყრდენი; 9-გამანაწილებლის როტორი; 10-გვერდითი ელექტროდი; 11-
თავსახური; 12-ცენტრალური ელექტროდი; 13-ნახშირის კონტაქტი; 14-რეზისტორი; 15-
როტორის გარე კონტაქტი; 16-ცენტრიდანული რეგულატორის ფირფიტა; 17-მისივე
ტვირთები; 18-უკონტაქტო სენსორის საყრდენი; 19-მბრუნავი ეკრანი
უმარტივესი ტრანზისტორული კომუტატორის მოქმედების პრინციპი
მოცემულია დაბლა. სანამ ტრანზისტორის ბაზის ჩამრთველი კონტაქტი
შეკრულია, ანუ, რაც იგივეა, უკონტაქტო სენსორის სიგნალი არ არსებობს, დენის
წყაროდან დენი ანთების კოჭის პირველად ხვიაში გადის, რადგან ჩართულია
ტრანზისტორის ბაზა. კონტაქტის გაწყვეტისას (ან სენსორის სიგნალის
ფორმირებისას) გაწყდება წრედი ბაზა-მასა და ბაზა ჩაიკეტება. შედეგად, ანთების
კოჭის პირველად ხვიაში დენი შეწყდება და მეორად ხვიაში მაღალი ძაბვა
აღიძვრება.
უმარტივესი ტრანზისტორული კომუტატორის მოქმედების სქემა
