საბორტე დიაგნოსტიკის სისტემა (On-Board Diagnostic) შეიქმნა კალიფორნიის ავტომობილისტთა ასოციაციის მოთხოვნით 1988 წელს კალიფორნიის შტატში. აღნიშნული სისტემის დანერგვა განაპირობა შტატის ხელისუფლების მიერ ეკოლოგიური პარამეტრების გამარტივებამ, რომელიც სატრანსპორტო საშუალების გამონაბოლქვში არსებულ მავნე ნივთიერებების შემცველობის ზედა ზღვარს აწესებდა.
საბორტე დიაგნოსტიკის სისტემა მუდმივ მონიტორინგს უწევს წვის პროდუქტების ეკოლოგიურ ნორმებზე ან ეკოლოგიური ნორმებიდან გამონაბოლქვის პარამეტრების გადახრას. როგორც ცნობილია, თანამედროვე ავტომობილის ძრავს გააჩნია მუშაობის მართვის ელექტრონული სისტემა, რომელიც არეგულირებს ძრავში მიმდინარე მუშა პროცესებს და შესაბამისად გავლენას ახდენს ეკოლოგიურ უსაფრთხოებაზეც. ეკოლოგიური უსაფრთხოების დაცვა შესაძლებელია როდესაც დაცულია რეჟიმის შესაბამისად სამუშაო ნარევის ოპტიმალური პროპორცია, ანთების წინსწრების კუთხე შესაბამსობაში მოდის ძრავის მუშაობის რეჟიმთან, მოწმდება გადამუშავებული აირების შემცველობა მავნე კომპონენტებზე, გამართულად მუშაობს ნამწვის რეცირკულაციის სისტემა და სხვა.
საბორტე დიაგნოსტიკის სისტემა ელექტრონული მართვის სისტემის ძირითადი კომპონენტების შემოწმებით განსაზღვრავს სატრანსპორტო საშუალების ეკოლოგიურ უსაფრთხოების დონეს. კონკრეტული სისტემის გაუმართაობის შემთხვევაში ინთება სასიგნალო ნათურა ე.წ Check. სასიგნალო ნათურის ანთება მძღოლს აწვდის ინფომაციას, რომ მავნე ნივთიერებების შემცველობა გამონაბოლქვში 1.5-ჯერ ან უფრო მეტად აღემატება დასაშვებ ზღვარს.
წითლად მონიშნულია Check სასიგნალო ნათურა სამუშაო პანელზე. გარდა ამისა, შეიძლება იყოს გამოსახული განსხვავებული გამოსახულებებით. მაგ: მსგავსი გამოსახულება და შიგნით ჩაწერილი "Check Engine", მხოლოდ Check Engine, ავტომობილი ქანჩის გასაღებით ან Engine service soon. ასევე, აპარატით დაკავშირებისასაც იგივე მოქმედება ვითარდება.
OBD სისტემა ავტომობილის მუშაობის დროს ტესტირებას უკეთებს ძრავისთვის აუცილებელ იმ სისტემებს, რომელთა მუშაობისთვის რეჟიმის დარღვევა გამოიწვევს მავნე ნივთიერებების შემადგენლობის 1.5-ჯერ ან უფრო მეტად მომატებას გამონაბოლქვში. კერძოთ ეს სისტემებია: ანთების და ზოგადად წვის (დეტონაციის) პროცესი, გაგრილების სისტემა, ჰაერის მიწოდების სისტემა, ჩაბერვის სისტემა და უქმსვლაზე დამატებილი ჰაერის მიწოდების სისტემა, საწვავის მიწოდების სისტემა, ნამწვი აირების რეცირკულაციის სისტემა, შემშვები და გამომშვები სარქველების მდებარეობის და განსაზღვრის სისტემა, კატალიზატორის სისტემა, ლამბდა ზონდები, დიზელებისთვის ჭვარტლის ფილტრები, საწვავის ავზის ვენტილაციის სისტემა და კარტერის ვენტილაციის სისტემა. აღნიშნული სისტემების შემოწმებით, OBD სისტემა ახორციელებს ძრავის სამუშაო რეჟიმებისა და მუშაობის მახასიათებლის პარამეტრების შემოწმებას. კერძოთ: სამუშაო ნარევის ოპტიმალური პროპორცია, ძრავის ტემპერატურა, წნევა საწვავის მიწოდების სისტემაში, ძრავის სადატვირთო რეჟიმი და მუშაობის პროცესში გამოვლენილი ტექნიკური პრობლემები.
OBD სისტემის ზოგადი არასრული შესამოწმებელი კომპონენტები.
OBD საბორტე დიაგნოსტიკის სისტემა საბოლოო ჯამში ანთების და საწვავის მიწოდების სისტემების და მათი ქვესისტემების ტესტირებით უზრუნველყოფს ავტომობილის ეკოლოგიური პარამეტრების შესაბამისობის დადგენას დასაშვებთან.
OBD სისტემის შემდგომ განვითარებას წარმოადგენს საბორტე დიაგნოსტიკის სისტემა - OBD 2, რომელიც გარდა ავტომობილის ეკოლოგიური უსაფრთხოებისა პასუხს აგებს მოძრაობის უსაფრთხოებაზე და შესაბამისად უზრუნველყოფს ავტომობილის ტექნიკური მდგომარეობის მონიტორინგს და მისი ტექნიკური მომსახურების სამუშაოების დროულად შესრულებას. OBD 2-ის შესამოწმებელი სისტემები შემდეგია:
1) ძრავის სისტემები, რომლებიც პასუხს აგებენ ეკოლოგიურ უსაფრთხოებაზე.
ა) ძრავის ანთების სისტემა, საწვავის მიწოდების სისტემა, ჰაერის მიწოდების სისტემა, ნამწვი აირების რეცირკულაციის სისტემა, გაგრილების სისტემა და ა.შ.
2) სამუხრუჭე სისტემა, პასიური უსაფრთხოების სისტემა (აირბაგი), აქტიური უსაფრთხოების სისტემა (ღვედი).
3) ავტომობილის კლიმატ კონტროლის სისტემა.
4) ტრანსმისიის მართვის სისტემა
5) ავტომობილის დაკიდების ელექტრონული მართვის სისტემა.
OBD სისტემის მთავარი ნაკლოვანება OBD2-თან შედარებით არის უფრო მცირე სადიაგნოსტიკო პარამეტრების დამუშავება და გაუმართაობის აღმოჩენის შემთხვევაში სადიაგნოსტიკო მოწყობილობების გამოყენება. კერძოთ: OBD-ს ადრეული სისტემა შემოწმებისთვის საჭიროებს ავტომწარმოებლისგან გამოშვებული ინტერფეისის მქონე სადილერო აპარატურის გამოყენებას, რომელიც მუშაობს შესაბამისი ინფორმაციული პროტოკოლით, რაც გამორიცხავს ერთი კონკრეტული მარკის ავტომობილის სადიაგნოსტიკოთ საჭირო მოწყობილობის გამოყენებას სხვა მარკის ავტომობილისთვის. გარდა ამისა, ავტომობილზე არსებული OBD სადიაგნოსტიკო ბუდე სხვადასხვა ოდენობის კონტაქტებითაა წარდგენილი. 1998 წლამდე მოქმედება OBD სისტემა. 1998 წლიდან მოქმედებს OBD 2-ის სადაგნოსტიკო სტანდარტი, რომელიც შეესაბამება ISO 15031 სტანდარტს. OBD 2-ის სადიაგნოსტიკო სტანდარტის მახასიათებელია 16 კონტაქტიანი სადიაგნოსტიკო ბუდე, ყველა მარკის ავტომობილზე. სადიაგნოსტიკო ბუდე განთავსებულია ყველა მარკის ავტომობილზე სალონში მძღოლის მხარეს საჭის ქვემოთ მძღოლის კარებისკენ (შეიძლება 2001-02 წლის ავტომობილებში ჯერ კიდევ ძრავში იყოს. მაგალითისთვის 2001 წლის CLK-ში ჯერ კიდევ ძრავში აქვს, თან OBD 1 სტანდარტის) . OBD 2-ის სტანდარტის გამოყენება საშუალებას გვაძლევს ავტომობილის დიაგნოსტიკა გავხადოთ უფრო მარტივი, საშუალება გვქონდეს ყველა მარკის ავტომობილზე გამოვიყენოთ ერთიანი სტანდარტის სისტემის მქონე მულტიტესტერი.
OBD 2-ის სადიაგნოსტიკო ბუდე აღჭურვილია 16 კონტაქტით. ამათგან, უმეტეს შემთხვევაში მე-4 და მე-16 კონტაქტები არის სადიაგნოსტიკო კომპიუტერის კვებისთვის განკუთვნილი კონტაქტები. კერძოთ: მე-4 მინუსია ხოლო მე-16 პლიუსი. რიგ შემთხვევებში კვების მინუს კონტაქტი არის მე-5. რაც შეეხება სადიაგნოსტიკო ბუდის დარჩენილ კონტაქტებს:
1) არ არის განსაზღვრული 9) არაა განსაზღვრული
2) დადებითი ხაზი BUS SAE J1850 10) უარყოფითი ხაზი BUS SAE J1850
3) არაა განსაზღვრული 11) არაა განსაზღვრული
4) დამასება კორპუსზე 12) არაა განსაზღვრული
5) სიგნალის დამასება 13) არაა განსაზღვრული
6) ციფრული ქსელი CAN (H) 15765 14) CAN (L) ISO 15765
7) K-Line ISO 914114230 15) L - Line ISO 9141 142300
8) არაა განსაზღვრული 16) ძაბვა აკუმულატორიდან +12 V
დღესდღეისობთ სტანდარტული OBD 2 -ის სადიაგნოსტიკო ბუდე
