ავტომობილის თვითდიაგნოსტიკის ფუნქცია

თანამედროვე და, მით უმეტეს, მომავლის „ჭკვიანი ავტომობილის“ ტექნიკური სისტემის მართვა წარმოუდგენელია მისი შემადგენელი მექანიზმებისა და მოწყობილობების მუშაობის მუდმივი (თვით)დიაგნოსტიკის გარეშე. ეს აუცილებელია, რათა მართვის სისტემამ დროულად მოახდინოს რეაგირება სისტემაში მომხდარ არასტანდარტულ მოვლენებზე და ეცადოს, თავად აღმოფხვრას იგი; ან ოპერატიულად გააფრთხილოს მძღოლი უწესივრობების შესახებ; ან (უკიდურეს შემთხვევაში) დაიმახსოვროს ისინი, რათა მოთხოვნისთანავე მიაწოდოს მათ შესახებ ინფორმაცია სერვისის თანამშრომელს (ან მძღოლს).

ავტომობილის თვითდიაგნოსტიკის ფუნქციის უმნიშვნელოვანესი ელემენტია საბორტო კომპიუტერი. იგი ორი სახისაა: უნივერსალური და ვიწროდ სპეციალიზირებული. პირველის დანიშნულებაა სხვადასხვა (მათ შორის გასართობი და ინტერნეტის) ინფორმაციების მოწოდება. ვიწროდ სპეციალიზირებულ კომპიუტერებს მიეკუთვნებიან: სამარშრუტე, სერვისის, ანუ სადიაგნოსტიკო, და მართვის კომპიუტერები.  

სამარშრუტე კომპიუტერი მძღოლს დისპლეის მეშვეობით აწვდის შემდეგი სახის ინფორმაციას: 

• საწვავის მიმდინარე ხარჯი; 

• საწვავის საშუალო ხარჯი; 

• გაზომვის დაწყებიდან საწვავის აბსოლუტური ხარჯი; 

• მოძრაობის საშუალო სიჩქარე;

• მოძრაობის დაწყებიდან განვლილი მანძილი; 

• საწვავის ჩამატებამდე დარჩენილი სვლის მარაგი; 

• წამზომის მონაცემები, ანუ მოძრაობის დაწყებიდან გასული დრო (ეს მონაცემი ძრავას ყოველი ჩაქრობისას იშლება, ხელახალი გაშ- ვებისას კი დროის ათვლა თავიდან იწყება); 

• სალონს გარეთ ჰაერის ტემპერატურა. 

მართვის კომპიუტერი სხვადასხვა მართვის სისტემებისა და მათი კონტროლერების ერთობლიობაა. რაც შეეხება დიაგნოსტიკის კომპიუტერს, იგი, როგორც დამოუკიდებელი დანადგარი, ძლიერ იშვიათად გვხვდება. როგორც წესი, ესაა ფუნქცია, რომლითაც აღჭურვილია სხვადასხვა მართვის სისტემები და მათი კომპიუტერები (კონტროლერები). დიაგნოსტიკის კომპიუტერი გაერთიანებულია დიაგნოსტიკის სკანერთან.

სპეციალისტები ცდილობენ, ყველა ეს კომპიუტერი და ფუნქცია ერთ მძლავრ ცენტრალურ კომპიუტერში გააერთიანონ. ამან თითქოს უნდა გააადვილოს ავტომობილის ტექნიკური სისტემის მომსახურება და ექსპლუატაცია. მაგრამ აქ წარმოიშვება მნიშვნელოვანი პრობლემა: თუ ცენტრალური კომპიუტერი გაფუჭდა, მძღოლი ერთბაშად კარგავს ყველა ინფორმაციას. ამიტომ ვიწროდ სპეციალიზირებულ საბორტო კომპიუტერებს საიმედოობის მხრივ ჯერ-ჯერობით ალტერნეტივა არა აქვთ.

საბორტო კომპიუტერის ერთ-ერთი ფუნქციაა, შეატყობინოს მძღოლს სისტემაში მომხდარი უწესივრობის შესახებ აუდიოსიგნალის ან სასიგნალო ნათურების მეშვეობით, რომელთა უმეტესობა განლაგებულია ხელსაწყოთა პანელზე ან ხელსაწყოთა კომბინაციაში. ამრიგად, აღნიშნული ნათურები ბორტზე მომხდარი დაზიანებების შესახებ მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვაწვდიან. ქვემოთ, ცხრილში 5.1 მოტანილია ზოგი სასიგნალო ნათურის პირობითი აღნიშვნა და მათ მიერ მოწოდებული ინფორმაციის ახსნა.

სისტემებში წარმოქმნილი უწესივრობების შესახებ გარკვეული ინფორმაცია საბორტო კომპიუტერის საინფორმაციო დისპლეიზეც გამოისახება. ასეთ ინფორმაციებს განეკუთვნება: მუშა სითხეების (საზეთი, გამაგრილებელი და სამუხრუჭე სითხეები და ა.შ.) დონე, წინა თვლების სამუხრუჭე ხუნდების ფრიქციული საფენების სისქე, გარე განათების ძირითადი ხელსაწყოების მდგომარეობა, საბორტო ელექტროგაყვანილობისა და ელექტრული წრედების მდგომარეობა. დაბლა მოყვანილია სასიგნალო ნათურებისა და ინდიკატორების პირობითი აღნიშვნები და მათი ახსნა.

ფარების ოპტიკური ღერძების დახრილობის ავტომატური რეგულირების საკონტროლო ნათურა; იგი ძრავას გაშვებიდან რამდენიმე წამში უნდა ჩაქრეს. თუ მოძრაობის დროს იგი ინთება, ფარების რეგულირების სისტემა დაზიანებულია და საჭიროა მივმართოთ ავტოსერვისს.

ეს ნათურა მძღოლს აფრთხილებს უსაფრთხოების ღვედების წინადამჭიმველებისა და ბალიშების მართვის ელექტრულ ქსელებში დაზიანებათა შესახებ.

საკონტროლო ნათურა „არ დაივიწყო ღვედის შეკვრა!“. იგი ძრავას გაშვებისას 1-2 წამით ირთვება და თან ხმოვანი სიგნალიც ახლავს.

სამუხრუჭე სისტემის/გადაბმულობის ქუროს ჰიდროამძრავის საკონტროლო ნათურა. იგი სამუხრუჭე სისტემის მთავარ ცილინდრში ან გადაბმულობის ქუროს ჰიდროამძრავის ცილინდრში მუშა სითხის ნაკლებობაზე მიანიშნებს. თუ ნათურა ჩართული ანთების დროსაც ანათებს, ხელის მუხრუჭის ჩაწევის ხარისხიც უნდა შემოწმდეს.

ელექტრული მართვის მქონე გაგრილების სისტემის საკონტროლო ნათურა. იგი ძრავას გაშვების შემდეგ რამდენიმე წამში უნდა ჩაქრეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში პრობლემებია ძრავას გაგრილების ან კონდიცირების სისტემებში.

დიზელის ძრავაში ჰაერის წინასწარი შეთბობის მაჩვენებელი ნათურა. ჩაირთვება ცივ ამინდში ძრავას გაშვების შემდეგ, რამდენიმე წამით.

ძრავას, ავტომატური ტრანსმისიისა და გაშვების მოდულირების მართვის ელექტრონული სისტემების საკონტროლო ნათურაც ძრავას გაშვების შემდეგ უნდა ჩაქრეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ჩამოთვლილ სისტემებში პრობლემებია. ამ შემთხვევაში მოძრაობის პროცესში მართვის ავარიული სისტემები ჩაირთვება, ამას კი თან სდევს საწვავის ხარჯის ზრდა და ძრავას სიმძლავრის დაცემა. ამ დეფექტს ხანდახან ძრავას მცირე ხნით გამორთვა და შემდეგ ხელახალი გაშვება შველის. თუ ანთების ჩართვისას ნათურა გაელვების რეჟიმში მუშაობს, უწესივრობაა ანთების მოდულირების სისტემაში. ამ დროს საჭიროა გასაღების უკიდურეს მარცხენა პოზიციაში ჩაყენება და საკეტიდან გამოღება, შემდეგ კი ძრავას ხელახლა გაშვება.

აკუმულატორების ბატარეის დამუხტვის საკონტროლო ნათურა. თუ ნათურა ძრავას დაქოქვის შემდეგ არ ჩაქრა ან მოძრაობაში აინთო, ავტომობილი უნდა გაჩერდეს, ანთება უნდა გამოირთოს და უპირველესად შემოწმდეს გენერატორის ამძრავი ღვედის დაჭიმულობა ან გენერატორის დამაგრება.

საკონტროლო ნათურა „შეამოწმეთ ძრავა (MIL)!”. გაშვების შემდეგ მისი ნათებისას ძრავა ბრუნთა დაბალ რიცხვებზე უნდა იქნეს გადაყვანილი და ავტომობილი ასე უნდა მივიყვანოთ სერვისის ობიექტამდე.

ზეთის წნევის საკონტროლო ნათურა თუ გაშვების შემდეგ არ ჩაქრა, ძრავა უნდა გამოირთოს და შემოწმდეს ზეთის დონე კარტერში.

წინა ნისლსაწინააღმდეგო ფარების მუშაობის ინდიკატორი

შორი ნათების ფარების მუშაობის ინდიკატორი

უკანა ნისლსაწინააღმდეგო ფარების მუშაობის ინდიკატორი

მოხვევის მაჩვენებლების ინდიკატორები

ავტომატური ტრანსმისიის სპორტულ რეჟიმში გადაყვანის საკონტროლო ნათურა.

თვლების აცურებისა (TCS) და დინამიკის სტაბილიზაციის (ESP) სისტემების საკონტროლო ნათურა ძრავას გაშვების შემდეგ უნდა ჩაქრეს.

მუხრუჭების ანტიმოდულირების სისტემის (ABS) საკონტროლო ნათურა. მის გარდა, ამ სისტემას თვითდიაგნოსტიკის ჩამონტაჟებული მოდულიც აქვს, რაც დაზიანების აღმოჩენას აადვილებს. თუ მოძრაობაში (ABS), და (TCS)/(ESP) ნათურები ერთდროულად აინთო, აუცილებელია ავტომობილის გაჩერება.

საწვავის მარაგის საკონტროლო ნათურა. გვაფრთხილებს, რომ დაუშვებელია საწვავის ბოლომდე დახარჯვა.

მისაბმელზე მოხვევის მაჩვენებლების საკონტროლო ნათურა. იგი ავტომობილის მოხვევის მაჩვენებელთან ერთად, გაელვების რეჟიმში, მუშაობს.

მგზავრის წინა სავარძლის დაკავების რეგისტრაციის საკონტროლო ნათურა. იგი არა ხელსაწყოთა პანელზე, არამედ წინა გამნათებელზე დგება. თუ სავარძლის დაკავებისას ნათურა არ ჩაქრა, წინა სავარძლიდან ბავშვი უნდა გადავსვათ, რადგან შეიძლება არ ამუშავდეს უსაფრთხოების ბალიში.

გაბარიტული ნათურების ჩართვის ინდიკატორი

 გაბარიტულ ნათურებს ემატებათ ახლო ნათების ნათურები

სალონის იძულებითი განათების ინდიკატორი. განლაგებულია გარე განათების ხელსაწყოების მართვის გადამრთველის ქვეშ.

კარების გაღების ინდიკატორი

პარკინგის მუხრუჭის ჩართვის ინდიკატორი

თვლების სალტეებში წნევის კონტროლის ინდიკატორი


ანთების ჩართვისთანავე კონტროლის სისტემა ყველა ფუნქციის ავტომატურ შემოწმებას იწყებს. ამ დროს დისპლეის ეკრანზე გამოიყვანება წარწერა CHECK. თუ დარღვევა აღმოჩენილი არ არის, 4 წამის შემდეგ ეს წარწერა ქრება.

მაგალითისთვის: ასე გამოიყურება Ford S Max-ის თვითდიაგნოსტიკა

ინფორმაცია სისტემებში აღმოჩენილი უწესივრობების შესახებ ეკრანზე ავტომატურ რეჟიმში, ერთი-მეორის მიყოლებით, ინთება და ქვრება. ტიპიური შეტყობინებებია:

• Brake light switch - „სდექ-სიგნალი“ არ ინთება;
• Safeguard check - გამორთულია გატაცების საწინააღმდეგო სიგნალიზაცია;
• Tyre pressure - შესამოწმებელია წნევა საბურავებში;
• Attention! Rear left tyre pressure loss - ყურადღება! უკანა მარცხენა საბურავში წნევა დაცემულია (ასეთივე წარწერა სხვა საბურავებისთვისაც შეიძლება გაჩნდეს);
• Oil level - გასაზომია ზეთის დონე ძრავის კარტერში;
• Oil lack - კარტერში ზეთის ნაკლებობაა;
• Coolant level - შესამოწმებელია გამაგრილებელი სითხის დონე;
• Brake pad - სამუხრუჭე ხუნდების ფრიქციული საფენები გაცვეთილია;
• Brake Lamp Fuse - დამუხრუჭების სიგნალების დამცველი გადამწვარია;
• Headlight/Taillight - დაზიანებაა წინა/უკანა ნათების ხელსაწყოებში. საზოგადოდ, საინფორმაციო დისპლეის ეკრანზე გამოტანილი ასეთი შეტყობინებები სამ ჯგუფად შეიძლება დავყოთ:

1. საინფორმაციო შეტყობინებები: 
• Parking brake on - ჩართულია პარკინგის ელექტრომუხრუჭი;
• Checking control fault - ანთების ჩართვა;
• Traction control off - გათიშულია ASR სისტემა;
• Turn steering wheel START - საჭის მექანიზმის განბლოკვისათვის, ანთების ჩართვისას, საჭე ოდნავ უნდა შემობრუნდეს;
• No message memorized - დარღვევების შესახებ საბორტო კომპიუტერის მეხსიერებაში მონაცემები არ არის;
• Steering wheel not locked - საჭის მექანიზმი განმოდულილია;
• Battery low start engine - საჭიროა ძრავას გაშვება აკუმულატორების ბატარეის დასამუხტავად;
• Stop vehicle - პარკინგის ელექტრომუხრუჭი გაუმართავია.

2. შეტყობინებები უწესივრობების შესახებ ეკრანზე ხელსაწყოთა კომბინაციაში ჩამონტაჟებული სასიგნალო ნათურის (Check Engine) ნათების თანხლებით ჩნდება. რამდენიმე წამის შემდეგ ეს წარწერები ეკრანიდან მეხსიერებაში გაიგზავნება, მაგრამ თუ ნათურა ნათებას განაგრძობს, ეს ნიშნავს, რომ საჭიროა სერვისის ობიექტში წასვლა:

• Clean diezel filter - დიზელის საწვავის ფილტრში წყალია (რაც სერიოზული უწესივრობაა);
• Check lighting - ფარების გაუმართაობა;
• Check Vehicle - სატერფულების, აკუმულატორის ან ზეთის დონის სენსორის გაუმართაობა;
• Check airbag - უსაფრთხოების ბალიშის გაუმართაობა:
• Check injection - უწესივრობა შეფრქვევის სისტემაში. საერთოდ, ამ წარწერაზე შესამოწმებელია ძრავა.

3. გამაფრთხილებელი შეტყობინებები: 
• Engine system hazard - შეფრქვევის სისტემის დაზიანება/ძრავას გადახურება;
• Braking system fault - სამუხრუჭე სისტემის დაზიანება;
• Power steering fault/Risk of steering locking - მართვის სისტემის დაზიანება;
• Parking brake fault/Stop vehicle - პარკინგის ელექტრომუხრუჭის დაზიანება;
• Battery charging fault - დამუხტვის წრედის დაზიანება;
• Puncture - გახვრეტილია საბურავი, და სხვა.

სრულად »