• ფორმულა 1: გრან პრი 2019

    2019 წლის ფორმულა ერთის გრან პრი სარბოლო სესიებით

  • ავტომობილის თვითდიაგნოსტიკის ფუნქცია

    თანამედროვე და, მით უმეტეს, მომავლის „ჭკვიანი ავტომობილის“ ტექნიკური სისტემის მართვა წარმოუდგენელია მისი შემადგენელი მექანიზმებისა და მოწყობილობების მუშაობის მუდმივი (თვით)დიაგნოსტიკის გარეშე. ეს აუცილებელია, რათა მართვის სისტემამ დროულად მოახდინოს რეაგირება სისტემაში მომხდარ არასტანდარტულ მოვლენებზე და ეცადოს, თავად აღმოფხვრას იგი; ან ოპერატიულად გააფრთხილოს მძღოლი უწესივრობების შესახებ; ან (უკიდურეს შემთხვევაში) დაიმახსოვროს ისინი, რათა მოთხოვნისთანავე მიაწოდოს მათ შესახებ ინფორმაცია სერვისის თანამშრომელს (ან მძღოლს).

  • Sir Vival - ექსპერიმენტალური უსაფრთხო ავტომობილი შორეული წარსულიდან

    არსებობენ ავტომობილები, რომლებიც ხანდახან დროს უსწრებენ: ტექნოლოგიით, ვიზუალით თუ ა.შ. უშუალოდ კი ეს ერთგვარი "მუშტაიდის საბავშვო მანქანა" სინამდვილეში 1958 წლის Sir Vival-ია. რომელიც ვოლტერ ჯერომის შთაგონებთი მისია იყო შეექმნა მსოფლიოში ყველაზე დაცული ავტომობილი. პროექტი 10 წელი გაგრძელდა. საბოლოო ჯამში, მას მართალია დასახული მიზანი ბოლომდე ვერ გამოუვიდა მაგრამ მისმა ქმნილებამ მსოფლოში ყველაზე უცნაური ავტომობილის ტიტული მაინც დაიმსახურა. რეალურად, იგი ერთ-ერთი პირველი ავტომობილია 1957 წლის Aurora-სთან ერთად რომელიც ექსპერიმენტალურ უსაფრთხო ავტომობილად შეიქმნა.

  • საავტომობილო შიგაწვის ძრავები

    საავტომობილო ტრანსპორტში დღეისთვის გამოყენებულია ნავთობური წარმოშობის თხევად საწვავზე (ან აირად საწვავზე) მომუშავე შიგაწვის ძრავები. აღნიშნული ენერგეტიკული დანადგარის დანიშნულებაა ნავთობური წარმოშობის საწვავის წვის შედეგად მიღებული ქიმიური ენერგია გარდაქმნას მექანიკურ ენერგიად.

  • რა არის Top fuel და რით განსხვავდება ბენზინისაგან

    თუკი გნებავთ შექმნათ მაღალი სიძლიერის მქონე 4 ტაქტიანი (Stroke) ძრავა, არსებობს რამოდენიმე მეთოდი მის მისაღწევად. პირველი: გავზარდოთ ტაქტი. მეორე: დავაყენოთ ტურბინა/სუპერჩარჯერი. მესამე და ბოლო: შევცვალოთ ბენზინი სხვა უფრო ენერგეტიკული საწვავით. ხოლო რაც შეეხება Top fuel დრაგსტერებს, სამივეს ერთიანად აკეთებენ.

Followers

Friday, December 22, 2017

ბენზინზე მომუშავე ძრავების ელექტრონული მართვის სისტემა

ძრავის მუშაობის ელექტრონული მართვის სისტემა Motronic-ი შეიქმნა ფირმა Bosch-ის მიერ 1979 წელს. მისი მიზანი იყო საწვავის შეფრქვევის და ნაპერწკლის მიწოდების პერიოდი ელექტრონული მართვის სისტემის მეშვეობით თანხვედრაში მოეყვანა. ანუ, ანთების წინსწრების კუთხის რეგულირება განეხორციელებინა ონლაინ რეჟიმში. რაც თავისთავად გამორიცხავს ელექტრონული მართვის სისტემის არმქონე ძრავებისთვის აუცილებელ სარეგულირებო სამუშაოების შესრულებას. შესაბამისად აღნიშნული სისტემა უფრო ეკონომიურს და ეკოლოგიურს ხდის შიგაწვის ძრავს. კომპიუტერული სისტემების და მიკროელექტრონიკის განვითარებამ საშუალება მოგვცა Motronic სისტემას და შესაბამისად ელექტრონულ მართვას დავუქვემდებაროთ შიგაწვის ძრავის მუშაობის თითქმის ყველა პროცესი.

ელექტრონული მართვის სისტემის პირველი პროდუქტი Motronic სისტემა უმეტესად გავრცელებულია ევროპის ბაზარზე, ხოლო მისი ანალოგები ან აღნიშნული სისტემის სახეცვლილი ვერსიები ამერიკასა და აზიის ბაზრებზე. Motronic სისტემა ისევე როგორც სხვა ელექტრობული მართვის სისტემები შედგება 3 ძირითადი ელემენტისაგან. ესენია: ინფორმაციის მოპოვებისა და გადაცემის საშუალებები, ანუ სენსორები, ინფორმაციის გადამუშავების საშუალებები, ანუ მიკროკონტროლერები და კომპიუტერები, რომელთა დანიშნულებაა გარდა ინფორმაციის გადამუშავებისა შესაბამისი ბრძანების დამუშავებისა და გაცემის საშუალებაც. და ბოლოს, კომპიუტერისგან გაცემული ბრძანების შემსრულებელი ელემენტები, ანუ სხვადასხვა ტიპის ბიჯური ელექტრო ძრავები, სოლენოიდები და აქტუატორები. რომელთა დანიშნულებაცაა მიმდინარე პროცესების უშუალო კორექტირება.

მაგალითისთვის: ასე გამოიყურება E30/E36 ელექტრონული მართვის ბლოკი

ძრავის სამუშაო პროცესის ელექტრონული მართვის სისტემაში არსებული ძირითადი სენსორებია:

1. ჰაერის მიწოდების სისტემაში არსებული სენსორებია: ჰაერის ხარჯმზომი სენსორი, (მისი არქონის შემთხვევაში ზოგიერთ ავტომობილზე გამოიყენება შემშვებ კოლექტორში აბსოლუტური წნევის სენსორი), ატმოსფერული ჰაერის ტემპერატურის სენსორი - აღნიშნული სენსორი ჩაბერვის სისტემის მქონე ძრავებზე გამოიყენება არამარტო ატმოსფერული, არამედ ტურბინის გავლის შემდგომ არსებული ჰაერის ნაკადის ტემპერატურის შესამოწმებლადაც. იგივე შემთხვევაში გამოიყენება ე.წ ბარო სენსორი ჩაბერვის სისტემაში არსებული წნევის გასაზომად, დროსელის ფარის გასაზომად მობრუნების კუთხის სენსორი - რომლის დანიშნულებაცაა განსაზღვროს მძღოლის მიერ მოთხოვნილი ძრავის სადატვირთო რეჟიმი.

2. საწვავის მიწოდების სისტემაში არსებული სენსორები: საწვავის ავზში არსებული საწვავის დონის განმსაზღვრელი სენსორი - რომელიც დამახასიათებელია აბსოლუტურად ყველა სახეობის სისტემისათვის და საწვავის მიწოდების მაგისტრალში არსებული წნევის სენსორი - რომელიც დამახასიათებელია ე.წ GDI ძრავებისთვის. აღნიშნულ სენსორის დანიშნულებაა განსაზღვროს წნევა მაღალი წნევის კონტურში.

3. ძრავის მექანიკური ელემენტების მუშაობის პარამეტრების განსაზღვრის სენსორები: ძრავის მუხლა ლილვის ბრუნთა რიცხვისა და მდებარეობის განმსაზღვრელი სენსორი ე.წ ინდუქციური სენსორი - მისი დანიშნულებაა ძრავის მუხლა ლილვის შემობრუნების დაფიქსირება, რის საფუძველზეც ელექტრონული მართვის სისტემა ძრავს ამუშავებს და განსაზღვრავს სხვადასხვა სადატვირთო რეჟიმს, მანაწილებელი ლილვის სენსორი - რომლის დახმარებითაც ელექტრონული მართვის ბლოკი ამოწმებს ცილინდრების მუშაობის რიგს, დეტონაციის სენსორი - მისი დანიშნულებაა დააფიქსიროს ცილინდრში არსებული შესაძლო დეტონაციური წვა. არსებობის შემთხვევაში მართვის ბლოკი უზრუნველყოფს ანთების წინსწრების კუთხის ცვლილებას, ძრავის პერანგში არსებული გაგრილების ტემპერატურის სენსორი - აღნიშნული სენსორი აგრეთვე გამოიყენება გამაგრილებელი სითხის რადიატორში, აქსელერატორის მობრუნების კუთხის სენსორი - მისი დანიშნულებაა დაფიქსირდეს მძღოლის სურვილი ძრავის სადატვირთო რეჟიმის შესახებ.

4. გადამუშავებული აირის გამომშვებ სისტემაში არსებული ლამბდა სენსორები - მათი დანიშნულებაა კატალიზატორამდე განსაზღვროს ნამწვი-აირების ქიმიური შემადგენლობა. უმეტესად ჟანგბადის შემცველობა (აღნიშნული სენსორი უმეტესად გვხვდება დასახელებით o2 სენსორი) და ე.წ ფართო ზოლიანი ლამბდა სენსორი, რომელიც გვხვდება კატალიზატორის შემდეგ და გამოიყენება უმეტესად აზოტის შემცველობის განსაზღვრისთვის. ლამბდა სენსორებიდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე მართვის ბლოკი ახდენს ნამწვი აირების განსაზღვული დოზის დაბრუნებას წვის კამერაში.

სენსორებიდან მიღებული ინფორმაცია საჭიროებს შემდგომ გადამუშავებას და შესაბამისი ბრძანების მომზადებას, რისთვისაც ელექტრონული მართვის სისტემაში გამოიყენება სრულფასოვანი კომპიუტერი, სადაც ინფორმაციის დამუშავებისა და ბრძანების მომზადების პროცესი მიმდინარეობს ციფრულ რეჟიმში.

სენსორების, რეგულატორების და პოსტში ჩამოთვლილის  ზოგადი არასრული სქემა

მართვის ბლოკის მიერ მომზადებული ბრძანების მიზანია შევცვალოთ ან კორექტირება მოვახდინოთ არსებული პროცესის, რისთვისაც ელექტრონული მართვის სისტემაში გამოიყენება შემსრულებელი მოწყობილობები. აღნიშნული შემსრულებელი მოწყობილობებია:

1. საწვავის მიწოდების სისტემაში არსებული საწვავის ტუმბოს რელე - რომლის მართვაც ხორციელდება მართვის ბლოკიდან გაგზავნილი იმპულსის საფუძველზე, საწვავის მოწოდების მაღალი წნევის აკუმულატორში არსებული წნევის რეგულატორი - რომლის საშუალებითაც მართვის ბლოკი მაღალი წნევის აკუმულატორში წნევის მუდმივობას უზრუნველყოფს, ფრქვევანები - რომლის საშუალებითაც მართვის ბლოკი უზრუნველყოფს საჭირო რაოდენობისა და შესაბამისი დროის პერიოდის მიხედვით საწვავის მიწოდებას ძრავას ცილინდრის წვის კამერაში, დიზელის სისტემაში არსებული საწვავის შემთბობი სანთლები (სპირალები) და მათი რელე. სანთლების დახმარებით გაადვილებულია ცივი ძრავის გაშვების პროცესი.

2. ჰაერის სისტემაში არსებული ნამწვი-აირების რეცირკულაციის სარქველი (EGR) - რომლის დანიშნულებაა მართვის ბლოკის ბრძანების შესაბამისად ნამწვი-აირების განსაზღვრელი ოდენობა ხელმეორედ დააბრუნოს ცილინდრის წვის კამერაში, დროსელის ფარის მობრუნების ელექტრო ამძრავი - რომლის დახმარებითაც მართვის ბლოკი უზრუნველყოფს მძღოლის მიერ მოთხოვნილი სადატვირთო რეჟიმის შესაბამისად გახსნას დროსელის ფარი ან დაკეტოს, ჩაბერვის სისტემაში არსებული წნევის სარეგულირებო სარქველი wastegate - აღნიშნული სარქველის დახმარებით, მართვის ბლოკი ინარჩუნებს მუდმივ წნევას ჩაბერვის სისტემაში, უქმისვლის რეგულატორები - მათი დახმარებით მართვის ბლოკი უზრუნველყოფს ძრავის მუშაობას უქმსვლაზე ისე რომ არ ჩაქვრეს ძრავი.

3. ანთების სისტემაში არსებული შემსრულებელი ელემენტები. ესენია: ანთების მაღალი ძაბვის კოჭა თავისი სანთლებით. შედარებით ძველი წარმოების ძრავებზე ცალკე ერთეულად არსებული ანთების ელექტრონული მართვის ბლოკი.